ქართული სპორტის ოლიმპიური ისტორია – მემკვიდრეობა, რომელსაც ოლიმპიური მუზეუმი ინახავს

საქართველოს ეროვნული ოლიმპიური კომიტეტის ინიციატივითა და საქართველოს ბანკის მხარდაჭერით, თბილისში, მაჩაბლის 11 ნომერში გაიხსნა ახალი ოლიმპიური მუზეუმი – ერთ სივრცეში გაერთიანდა მსოფლიო და ქართული ოლიმპიზმის ისტორიის ყველა მეტ-ნაკლებად მნიშვნელოვანი ამბავი.  მუზეუმში გამოფენილი მრავალფეროვანი ვიზუალური და ინფორმაციული მასალა  აცოცხლებს ანტიკური და თანამედროვე ოლიმპიური თამაშების მდიდარ და საინტერესო ისტორიას.

მუზეუმის გვერდით გაიხსნა ბიბლიოთეკა. აქ თავმოყრილი მნიშვნელოვანი ქართული და უცხოური გამოცემები, ისტორიული დოკუმენტები და საარქივო მასალები ასევე მოგვითხრობენ  ქართული სპორტის ოლიმპიურ მიღწევებზე, ცალკეულ წარმატებულ ოლიმპიელებზე, სპორტის ოლიმპიურ სახეობებზე, საერთაშორისო ოლიმპიურ მოძრაობაზე.  

ქართული სპორტის ოლიმპიური ცხოვრება გასული საუკუნის 50-იანი წლებიდან იწყება, როცა შეიქმნა საბჭოთა კავშირის ოლიმპიური კომიტეტი – 1951 წლის 23 აპრილს. კომიტეტის დაარსებიდან რამდენიმე დღეში გადაწყდა, რომ საბჭოთა კავშირი (ანუ კავშირში შემავალი ყველა რესპუბლიკის სპორტსმენი, მათ შორის ქართველებიც) 1952 წლის ოსლოში გასამართ ზამთრისა და ჰელსინკიში გასამართ ზაფხულის ოლიმპიადებზე მიიღებდნენ მონაწილეობის უფლებას.

აიღე საგულშემატკივრო ბარათი

ბარათის შეკვეთა

სწორედ 1952 წლის ზაფხულის ოლიმპიადაზე შედგა ქართველთა ოლიმპიური დებიუტი. ჰელსინკიში სულ 14 ქართველი სპორტსმენი გაემგზავრა , რომლებმაც საერთო ჯამში, გუნდურ თუ ინდივიდუალურ სახეობებში 3 ოქროს, 4 ვერცხლისა და 2 ბრინჯაოს მედალი მოიპოვეს.

სწორედ 1952 წლიდან იღებს სათავეს ქართული სახელებისა და გვარების ოლიმპიურ თამაშებში გამოჩენა – ამ წლიდან 1988 წლის ჩათვლით აბსოლუტურად ყველა ოლიმპიადაზე იასპარეზეს ქართველმა სპორტსმენებმა, სულ საბჭოთა ოლიმპიურ ნაკრებში 104 ქართველს უასპარეზია უდიდეს სპორტულ ფორუმზე, 1992 წელს კი ე.წ. გაერთიანებულ ნაკრებშიც გამოჩნდნენ ქართველები, აი, 1996 წლის ოლიმპიადიდან იწყება უკვე დამოუკიდებელი ასპარეზობა საქართველოს დროშის ქვეშ დამოუკიდებელი და თავისუფალი ქვეყნის სახელით.

საბჭოთა პერიოდში წარმატებული და გამორჩეული ქართველი სპორტსმენების მონაგარი ოლიმპიადიდან ოლიმპიადამდე (1952 წლიდან 1992 წლის ოლიმპიადის ჩათვლით) ასეთია:

1952 წლის ჰელსინკის ოლიმპიადა – 14 მონაწილე. 3 ოქროს, 4 ვერცხლისა და 2 ბრინჯაოს მედალი;

1956 წლის მელბურნის ოლიმპიადა – 10 მონაწილე. 2 ოქროს და 6 ბრინჯაოს მედალი;

1960 წლის რომის ოლიმპიადა – 16 მონაწილე. 2 ოქროს, 5 ვერცხლისა და 3 ბრინჯაოს მედალი;

1964 წლის ტოკიოს ოლიმპიადა – 18 მონაწილე. 2 ოქროს, 4 ვერცხლისა და 5 ბრინჯაოს მედალი;

1968 წლის მეხიკოს ოლიმპიადა – 14 მონაწილე. 2 ოქროს, 2 ვერცხლისა და 2 ბრინჯაოს მედალი;

1972 წლის მიუნხენის ოლიმპიადა – 16 მონაწილე. 6 ოქროს, 1 ვერცხლისა და 4 ბრინჯაოს მედალი;

1976 წლის მონრეალი ოლიმპიადა – 11 მონაწილე. 3 ოქროს, 1 ვერცხლისა და 2 ბრინჯაოს მედალი;

1980 წლის მოსკოვის ოლიმპიადა – 16 მონაწილე. 3 ოქროს, 4 ვერცხლისა და 5 ბრინჯაოს მედალი;

1988 წლის სეულის ოლიმპიადა – 16 მონაწილე. 5 ოქროს,  2 ვერცხლისა და 5 ბრინჯაოს მედალი;

1992 წლის ბარსელონას ოლიმპიადა – 12 მონაწილე. 3 ოქროს და 5 ბრინჯაოს მედალი. 

მომდევნო ორ ოლიმპიადაზე, ატლანტასა და სიდნეიში, დამოუკიდებელი საქართველოს სახელით ჩვენი დელეგაცია რეკორდული 36-36 სპორტსმენით წარსდგა, თუმცა ამ ორი ოლიმპიადის საერთო მონაგარი 8 ბრინჯაო იყო.

სწორედ ამ თამაშებზე მიღებულმა გამოცდილებამ განაპირობა  მსოფლიოს ყველაზე დიდ სპორტულ ფორუმზე –  ოლიმპიადაზე საქართველოს ჰიმნის აჟღერება, ანუ პირველი ოქროს მედლის მოპოვება. ეს ისტორიული ამბავი მოხდა 2004 წელს, საბერძნეთის დედაქალაქ ათენში,   რიგით 28-ე ოლიმპიურ  თამაშებზე. საქართველოს ნაკრებში სულ 33 სპორტსმენი ირიცხებოდა. მათგან ორმა – ზვიად ზვიადაური (ძიუდო) და გიორგი ასანიძე (ძალოსნობა) შეძლეს კვარცხლბეკის უმაღლეს საფეხურზე ასვლა.  იმავე ოლიმპიადაზე 2 ვერცხლის მედალიც ერგო ჩვენს ნაკრებს.

შემდეგი იყო 2008 წლის პეკინის ოლიმპიადა, რომელიც აგვისტოს ომს დაემთხვა. ომის ტრაგიკული ამბების პარალელურად, ასევე სამუდამოდ დარჩება სპორტულ მეხსიერებაში მანუჩარ კვირკველიას (ბერძნულ-რომაული ჭიდაობა), ირაკლი ცირეკიძისა (ძიუდო) და რევაზ მინდორაშვილის (თავისუფალი ჭიდაობა) ოქროს მედლები და, ალბათ, ჩვენი ქვეყნის უახლოეს ისტორიაში ყველაზე მნიშვნელოვან დროს გლობალურ სივრცეში აჟღერებული საქართველოს ჰიმნი. იმავე ოლიმპიადაზე გიორგი გოგშელიძემ (თავისუფალი ჭიდაობა) და არსენ კასაბიევმა (ძალოსნობა) მოახერხეს ვერცხლის მედლების მოპოვება, ხოლო ლეგენდარულმა ნინო სალუქვაძემ (ტყვიის სროლა) და ოთარ თუშიშვილმა (თავისუფალი ჭიდაობა) ბრინჯაოს მედლები დაისაკუთრეს. დიდი ისტორიული და ემოციური მნიშვნელობის მქონე ოლიმპიადაზე სულ 3 ოქროს, 2 ვერცხლის და 2 ბრინჯაოს მედალი მოვიპოვეთ და ბევრი ფაქტორის გამო სამუდამოდ გვემახსოვრება თითოეული.

2012 წელს ლონდონში გამართულ ოლიმპიურ თამაშებზე ერთადერთი ოქროს მედალი მოიპოვა ლაშა შავდათუაშვილმა – მაშინ ჯერ კიდევ ძალიან ახალგაზრდამ, რომელსაც საბოლოოდ ბრწყინვალე კარიერა გამოუვიდა და ოლიმპიურ თამაშებზე ძიუდოში მას ყველა სინჯის მედალი აქვს და ნამდვილი ლეგენდაა. გვახსოვს 2016 წლის რიოს ოლიმპიურ თამაშებზე ლეგენდარული ქართველი ძალოსანი, ლაშა ტალახაძე, რომელმაც სადებიუტო ოლიმპიადაზევე მოახერხა ოქროს მედლის მოპოვება, გვახსოვს 2020-ის ოლიმპიური თამაშებიც და მისი კიდევ ერთი ოქრო. რიოში გამართულ ოლიმპიურ თამაშებზე ასევე ოქრო მოიპოვა თავისუფალ ჭიდაობაში ვლადიმერ ხინჩეგაშვილმაც. იაპონიაში გამართულ ოლიმპიურ თამაშებზე ლაშა ბექაურმა მოიპოვა ჩემპიონის ტიტული(იმავე ოლიმპიადაზე მოვიპოვეთ 5 ვერცხლის მედალი). ცალკე მნიშვნელობის მოვლენაა ქართველი ტყვიის მსროლელი, ნინო სალუქვაძე, რომელსაც ასევე სამივე სინჯის ოლიმპიური მედალი აქვს და 2024 წლის პარიზის ოლიმპიადაზე ყველა დროის რეკორდულ მე-10 მონაწილეობასაც მიაღწევს.

ასეთია ძალიან მოკლედ, მხოლოდ რიცხვებსა და ფაქტებში გამოხატული ქართული ოლიმპიური ისტორია, რომელიც  უდიდესი შრომისა და თავდადების ფასად მოპოვებულ დიდ გამარჯვებებს ინახავს. საქართველოს ბანკის მხარდაჭერით შექმნილი ოლიმპიური მუზეუმი სწორედ ამ ამბების გაცოცხლების მცდელობაა.