განვითარებული კაპიტალის ბაზარი ქვეყნის ეკონომიკისა და ბიზნესსექტორის ზრდის საწინდარია. ფასიანი ქაღალდების გამოშვებით კომპანიები საჭირო კაპიტალის მოზიდვას, ინვესტორები კი გაწეული დახმარების სანაცვლოდ სარგებლის მიღებას ახერხებენ. მსოფლიოს თითქმის ყველა მსხვილი კომპანია სწორედ კაპიტალის ბაზრის დახმარებით განვითარდა, მათ წარმატებას კი ათასობით აქციონერი და ინვესტორი იზიარებს.
კაპიტალის ბაზრის მონაგარი მხოლოდ უოლ-სტრიტისთვის როდია ხელმისაწვდომი, ამ სიკეთით სარგებლობის საშუალება ქართულ კომპანიებსაც აქვთ, თუმცა კაპიტალის ბაზარზე გასასვლელად მომზადებაა საჭირო, ეს პროცესი კი გარკვეულ გამოწვევებთანაა დაკავშირებული.
პირველ რიგში, ფასიანი ქაღალდების გამოსაშვებად კომპანიებს მოსამზადებელი პროცედურის გავლა უწევთ, რაც ხშირად მენეჯმენტში სტრუქტურული ცვლილებების გატარებას, დეტალური აუდიტის ჩატარებას და შეფასების პროცედურის გავლას მოიცავს. ყოველი ეს კი ხარჯებთან და ადამიანურ თუ ფიზიკურ რესურსებთანაა დაკავშირებული. სურვილის მიუხედავად, ყველა კომპანიას ნამდვილად არ აქვს ფასიანი ქაღალდების გამოშვების და კაპიტალის ბაზარზე გასვლის საშუალება.
შეიძლება ითქვას, რომ კორპორაციული ობლიგაციების ბაზარი საქართველოში განვითარების ჯერაც საწყის ეტაპზეა, ადგილობრივ კომპანიებს კი გამოცდილი ორგანიზაციების კონსულტაციები და მხარდაჭერა სჭირდებათ, ამას კი ჩვენი დასავლელი პარტნიორები კარგად აცნობიერებენ.
საქართველოში კაპიტალის ბაზრის განვითარების მიზნით, ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკმა (EBRD) და ევროკავშირმა წელიწად-ნახევრის წინ, სპეციალური პროგრამა წარმოიწყო, რომელიც ქართულ კომპანიებს კაპიტალის ბაზარზე გასვლაში და ობლიგაციების გამოშვებაში ეხმარება. ამ პროცესთან დაკავშირებული საკონსულტაციო სამუშაოები Galt & Taggart-მა და BDO Georgia-მ ჩაატარა, თავად პროგრამამ კი დამაკმაყოფილებელი შედეგები გამოიღო.
პროცესში გამოვლინდა 7 გამარჯვებული კომპანია, ესენია: „კრისტალი“, „ემბისი“, „თიბისი ლიზინგი“, „რიკო ჯგუფი“, „თეგეტა ჰოლდინგი“, „ენერგი დეველოფმენთ ჯორჯია“ და „საქართველოს განახლებადი ენერგიის კომპანია“. ზემოხსენებულ კომპანიებს ფასიანი ქაღალდების გამოშვებასთან დაკავშირებული ხარჯების თანადაფინანსებისთვის გრანტები გადაეცათ.
კაპიტალის ბაზრის მხარდაჭერის პროგრამამ მოკლე დროში მნიშვნელოვანი პროგრესი აჩვენა. თანადაფინანსების სქემაში მონაწილეობის მისაღებად 21 აპლიკანტი დარეგისტრირდა, აქედან 11-მა კი ბირჟაზე ფასიანი ქაღალდები წარმატებით განათავსა. პროგრამის ფარგლებში გამოშვებული ობლიგაციების საერთო მოცულობამ დაახლოებით 700 მილიონი ლარი შეადგინა.
Galt & Taggart-ის საკონსულტაციო მიმართულების უფროსის მოადგილის, თამთა გორგაძის შეფასებით, ამ ინიციატივის ერთ-ერთი მთავარი მიზანი ბაზარზე ახალი მოთამაშეების გამოჩენა იყო, რასაც პროგრამამ წარმატებით მიაღწია.
„EBRD-ისა და ევროკავშირისთვის უმნიშვნელოვანესი პრიორიტეტი იყო კაპიტალის ბაზარზე შედარებით ახალი კომპანიების გამოჩენა. ამ პროგრამის ფარგლებში, აქტიურად ვცილობდით, რომ მაქსიმალურად წაგვეხალისებინა ახალბედა კომპანიები, რათა მათაც შესძლებოდათ დაფინანსების ალტერნატიულ წყაროებზე წვდომის მოპოვება. შედეგად მივიღეთ ის, რომ 21 აპლიკანტიდან 11-მა წარმატებით განათავსა ფასიანი ქაღალდები ბაზარზე. ამ 11 კომპანიიდან 5 კი ახალბედა იყო. ეს ნამდვილად შთამბეჭდავი შედეგია, განსაკუთრებით კი იმის გათვალისწინებით, რომ 2021 წელს ღია ობლიგაციები ბაზარზე სულ 12 ემიტენტს ჰქონდა გატანილი“. – განაცხადა თამთა გორგაძემ.
გარდა ამისა, Galt & Taggart-ის წარმომადგენელი აღნიშნავს, რომ ინვესტორების მხრიდან განსაკუთრებით მაღალია ინტერესი ESG მიმართულებაზე ორიენტირებული ფასიანი ქაღალდების, მათ შორის, მწვანე ობლიგაციების მიმართ.
კომპანიებისთვის გაწეული საკონსულტაციო მხარდაჭერის გარდა, პროგრამის ფარგლებში აქტიურად ხორციელდებოდა საგანმანათლებლო აქტივობები. 18-თვიანი პერიოდის განმავლობაში ჩატარდა 8 ვებინარი და მასტერკლასი, რომელსაც 100-ზე მეტი მონაწილე დაესწრო. ზოგადად, კაპიტალის ბაზრის განვითარების პროცესში ცნობიერების ამაღლებას და დაინტერესებული მხარეებისათვის საჭირო ინფორმაციის მიწოდებას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს, ამ მიმართულებით კი პროგრამის ორგანიზატორებს ძალისხმევა ნამდვილად არ დაუშურებიათ.