თანამედროვე სამყაროში STEM განათლება უფრო და უფრო მნიშვნელოვანი და მოთხოვნადი ხდება. სწორედ STEM განათლება აერთიანებს 4 ყველაზე მნიშვნელოვან სფეროს (მეცნიერება, ტექნოლოგია, ინჟინერია, მათემატიკა), რომელთა ცოდნის გარეშეც თანამედროვე პროფესიების დაუფლება თითქმის შეუძლებელია. იმისათვის, რომ STEM განათლება ქართველი მოსწავლეებისთვისაც ხელმისაწვდომი იყოს, საქართველოს ბანკმა პროექტი STEM სკოლა წამოიწყო. STEM სკოლა მე-7, მე-8, მე-9 და მე-10 კლასის მოსწავლეებს აძლევს შესაძლებლობას, რომ ინჟინერიის, ქიმიის, ფიზიკისა და ტექნოლოგიის სფეროში ცოდნა საქართველოს ნებისმიერი ადგილიდან მიიღონ, რადგან გაკვეთილები დისტანციურად ტარდება.
STEM სკოლამ უკვე მოსწავლეთა ორი ნაკადი მიიღო, 2000 მსურველიდან 400 მოსწავლე შეირჩა, მათგან კი 100-მდე ბავშვმა საქართველოს ბანკის სტიპენდია მოიპოვა. STEM სკოლაში ანდრია რაზმაძის სახელობის ქუთაისის N41 ფიზიკა-მათემატიკის სკოლის ბევრი მოსწავლე ჩაერთო, რომელთა უმეტესობამ სტიპენდიებიც მოიპოვა და კურსის პირველი მოდული წარმატებით დახურა. ქუთაისის ფიზიკა-მათემატიკის სკოლის მოსწავლეებმა საკმაოდ რთული შესარჩევი ეტაპი გადალახეს და სწავლების პროცესშიც მათი გამორჩეული უნარები ყურადღების ცენტრში არაერთხელ მოექცა.
ქუთაისის ფიზიკა-მათემატიკის სკოლის ისტორია ჯერ კიდევ 1974 წლიდან იწყება და მომავალ წელს 50 წლის იუბილესაც აღნიშნავს. მრავალწლიანი გამოცდილებისა და განსხვავებული მიდგომების შედეგად, ქუთაისის ფიზიკა-მათემატიკის სკოლის მოსწავლეები და კურსდამთავრებულები როგორც ადგილობრივ, ისე საერთაშორისო დონეზე არაერთ წარმატებას აღწევენ. ამის მიზეზი კი ისაა, რომ გარდა სტანდარტული სწავლების მეთოდებისა, სკოლაში რამდენიმე დამატებითი წრე და პროექტი აქტიურ რეჟიმში მუშაობს, რათა თითოეული მოსწავლის განვითარების შესაძლებლობა ადრეული ასაკიდანვე უზრუნველყოს. ქუთაისის ფიზიკა-მათემატიკის სკოლის მისიაა, რომ თითოეულ მოსწავლეში განსაკუთრებული უნარები აღმოაჩინოს და მათში შემოქმედებითი აზროვნების განვითარებას ხელი შეუწყოს. აშკარაა, რომ სკოლა ამ მისიას თავს წარმატებულად ართმევს, რაზეც საქართველოს ბანკის STEM სკოლის შედეგებიც მეტყველებს. სკოლის მოსწავლეების მოტივაციისა და ზოგადად, STEM განათლების შესახებ ქუთაისის N41 ფიზიკა-მათემატიკის სკოლის დირექტორს, გენადი მარგველაშვილს, ვესაუბრეთ.
საქართველოს ბანკის STEM სკოლამ, რომელიც ზუსტი და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების პოპულარიზაციას ისახავს მიზნად, ორი ნაკადი უკვე მიიღო. სტიპენდიატ და შერჩეულ კანდიდატებს შორის ბევრი სწორედ ქუთაისის ფიზიკა-მათემატიკის სკოლის მოსწავლეა. საინტერესოა, როგორ ახსნით მოსწავლეებში STEM სკოლით დაინტერესებასა და მათ წარმატებას?
სსიპ ანდრია რაზმაძის სახელობის ქალაქ ქუთაისის N41 ფიზიკა-მათემატიკის საჯარო სკოლის ფილოსოფია და ღირებულებები ორიენტირებულია სწორედ STEM საგნების გაძლიერებული სწავლებისკენ. თანმიმდევრული, უწყვეტი და ხარისხიანი სწავლება მოცემული მიმართულებით შედეგში აუცილებლად აისახება. სწორედ ამით აიხსნება ის წარმატება, რასაც კითხვაში წარმოაჩენთ.
გვიამბეთ ქუთაისის ფიზიკა-მათემატიკის სკოლის ისტორიისა და ამ მიდგომების შესახებ, რომლებიც მას სხვა სკოლებისგან გამოარჩევს.
ჩვენი სკოლა 2024 წლისთვის დაარსებიდან ნახევარ საუკუნეს მიითვლის. შორს წაგვიყვანდა იმ წარმატებათა ჩამონათვალი, რომელიც სკოლას ამ წლების განმავლობაში დაუგროვდა და რომელიც წინა კითხვაში ახსნილი ღირებულებებიდან გამომდინარე, გულისხმობს იმ პიროვნებათა ფორმირებას, რომლებმაც ზუსტად იციან, როგორ მოახდინონ თავიანთი თავის რეალიზება საკუთარი ქვეყნის და თუნდაც, კაცობრიობის საკეთილდღეოდ. გვყავს რამდენიმე ათეულ საერთაშორისო ღონისძიებაში (ოლიმპიადა, კონფერენცია თუ სხვა მსგავსი ფორუმი) წარმატებული კურსდამთავრებული STEM საგნებში (მათემატიკის, ფიზიკის, ინფორმატიკის, ქიმიის, ბიოლოგიის, ნორჩ-ნატურალისტთა, ასტროფიზიკის, რობოტიკისა და სხვა მიმართულებით). ძირითადი მიდგომა გულისხმობს ფორმალური თუ არაფორმალური განათლების საშუალებით (საკვირაო სკოლები, საოლიმპიადო წრეები) თითოეულ მოსწავლეში ჩაბუდებული ნიჭების აღმოჩენას, იმ ვექტორების შეძენას, რომელთა განვითარება სამომავლოდ გვაძლევს ქმედითუნარიან, მოაზროვნე პიროვნებას, რომელსაც შეუძლია და აქვს უნარი, გააანალიზოს, დახვეწოს და შექმნას ამოცანა.
ზუსტი და საბუნებისმეტყველო მეცნიერების გაძლიერებულად სწავლების შესახებ გთხოვთ, თქვენი გამოცდილება გაგვიზიაროთ.
როგორც გითხარით, გარდა სტანდარტული სწავლებისა, რომლის ფორმალური სეგმენტი ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვითაც სკოლის სტატუსიდან გამომდინარე, ფიზიკისა და მათემატიკის გაძლიერებულ სწავლებას გულისხმობს, სკოლაში ფუნქციონირებს დამატებითი არაფორმალური სწავლების სეგმენტიც (საკვირაო სკოლა დაწყებითი საფეხურისთვის III-VI კლ), საოლიმპიადო ჯგუფები საბაზო (VII-IX კლ) და საშუალო (X-XII კლ) საფეხურებისათვის, ასევე რობოტიკის, ინფორმატიკისა და ელექტრონიკის წრეები. ჩვენ ვცდილობთ, ამ მიმართულებით არცერთი მოსწავლე არ დაგვრჩეს უყურადღებოდ, თუნდაც თქვენ მიერ ორგანიზებული STEM სკოლა, თუნდაც ეროვნული ოლიმპიადები: ვფიქრობ, ესეც არასრული ჩამონათვალია. საზოგადოდ, თითოეულ მოსწავლესთან ინდივიდუალური მუშაობა მრავალ განსხვავებულ მეთოდს გულისხმობს, რომელიც დროში, ცოდნის მიწოდების რაოდენობასა და მყარი ცოდნის ჩამოყალიბების სქემებში კომპლექსური გზების დასახვას საჭიროებს.
რამდენად მნიშვნელოვანია ზოგადად STEM განათლება და STEM სკოლის მსგავსი პროექტების დანერგვა საქართველოში?
თანამედროვე ციფრულ სამყაროში STEM განათლების აუცილებლობის შესახებ რა გითხრათ, ვფიქრობ, მაღალი ალბათობით, ეს ქვეყნის მ.შ.პ-ზეც კი აისახება. ასე რომ, თუ ჩვენ გვინდა თანამედროვე, მაღალგანვითარებულ, ინტელექტუალურ საზოგადოებაში ვიცხოვროთ, მაღალი ეროვნული და ზოგადსაკაცობრიო ფასეულობებით, რაც შეიძლება მეტი ყურადღება უნდა მივმართოთ STEM განათლებისკენ. რაც შეეხება STEM სკოლის პროექტს, ვისურვებდი მის შესახებ თანაბრად იყოს ცნობილი ყველა საჯარო სკოლისთვის, რადგან ვფიქრობ, რომ ნიჭიერება ჩვენს ქვეყანაში თანაბრადაა განაწილებული, ასევე მკაფიოდ უნდა იყოს განსაზღვრული მიზანი, მეთოდი და შედეგზე გასვლა.
STEM განათლებას მეტი ყურადღება უნდა მიექცეს განათლების ყველა საფეხურზე სკოლებში STEM საგნებთან ახლო შემხებლობაში მყოფ ტექნოლოგიურ (ქიმია, ფიზიკა, ბიოლოგია) საგნებს. ასევე მეტი ყურადღება უნდა მიექცეს ამ მიმართულებით პედაგოგთა მოტივაციას, რათა სკოლებისკენ მოვიზიდოთ უკეთესი კადრები, რათა პრობლემა (ადამიანური რესურსის ნაკლებობა) ახლო მომავალში კრიტიკულად მძიმე არ აღმოჩნდეს.