ბოლო წლებში სოფლის მეურნეობის სფეროს მიმართ ინტერესი საგრძნობლად გაზრდილია და ბევრი ახალი ბიზნეს პროექტი ხორციელდება თანამედროვე სტანდარტებით. აღნიშნულის შედეგად, მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა სოფლის მეურნეობის პროდუქტების მოსავლიანობა ბიზნესების მხრიდან. თუმცა, ჯამურად ქვეყნის მასშტაბით საქართველოს სოფლის მეურნეობის საშუალო მოსავლიანობა შესადარის ქვეყნებზე დაბალ ნიშნულზე ნარჩუნდება. ეს ძირითადად სექტორში შინამეურნეობების მაღალი წილით და მცირე ზომის არაეფექტური მეურნეობებით იხსნება. ბიზნესების შემთხვევაში კი საშუალო მოსავლიანობა ძირითადად ორჯერ მეტია ქვეყნის საშუალო მაჩვენებელზე, რაც მათ ეფექტურობაზე მიანიშნებს.
სოფლის მეურნეობის ბიზნესის ბრუნვამ 2022 წელს 915.5 მლნ ლარი შეადგინა, რაც ჯამურად ბიზნეს სექტორის ბრუნვის მხოლოდ 0.7%-ია. სექტორში არსებული 2 700 კომპანიიდან მხოლოდ 7 არის მსხვილი და 32 საშუალო ზომის, რაც სექტორის გამსხვილების პოტენციალზე მიუთითებს. ბიზნესის ზრდის პოტენციალი მაღალია ყველა ქვესექტორში როგორც შინამეურნეობების ჩანაცვლების, ასევე კომპანიების გამსხვილების და ახალი საწარმოების შექმნის ხარჯზე. სექტორის ბრუნვის 50.7% მოდის მეცხოველეობის დარგზე, 16.7% მრავალწლოვან კულტურებზე, 12.5% ერთწლოვან კულტურებზე, 7.3% აკვა კულტურაზე, ხოლო დანარჩენი 12.8% დამხმარე მომსახურებებზე.
მოსავლიანობის გაზრდისთვის ინვესტიციებთან ერთად საჭიროა საწარმოთა გამსხვილება მასშტაბის ეკონომიის მისაღწევად, ტექნოლოგიების დანერგვა, აგრონომებისა და პროექტის მენეჯერების კვალიფიკაციის ამაღლება, ჯიშების სწორად შერჩევა, კრიზისების მენეჯმენტი, მოსავლის აღების შემდგომ პროდუქტის ვარგისიანობის გახანგრძლივება და ა.შ. სხვადასხვა სახელმწიფო და დონორების პროგრამების გათვალისწინებით სექტორის მიმზიდველობა მაღალია.
წლების განმავლობაში მნიშვნელოვან გამოწვევად რჩება აგრეთვე საექსპორტო ბაზრების დივერსიფიცირება. აღნიშნულის გადასაჭრელად, მთელ რიგ საკითხებთან ერთად აუცილებელია პროდუქტის სტაბილურად მაღალი ხარისხის შენარჩუნება. ამ კუთხით საჭიროა მოსავლის აღების შემდგომ პროდუქციის სწორად შენახვა, დასაწყობება და ხარისხის შენარჩუნება ტრანსპორტირებისას.
აღსანიშნავია, რომ საქართველო სოფლის მეურნეობის პროდუქციის წმინდა იმპორტიორია, გარდა ხილისა. ამასთან, კვერცხის და რძის ადგილობრივი წარმოება სრულად აკმაყოფილებს ადგილობრივ მოთხოვნას. ბოლო წლების განმავლობაში მზარდია ხილისა და ხორცის წარმოება, ხოლო ერთწლოვანი კულტურების, ბოსტნეულისა და მარცვლეულის წარმოება შედარებით მერყევია.
ხილის წარმოება 2016-22 წლებში წლიურად საშუალოდ 4.5%-ით გაიზარდა და 642.6 მლნ კგ შეადგინა. ხილის წარმოებაში წამყვანია ყურძენი, ატამი და ვაშლი. აქედან ყურძენი ძირითადად ღვინისა და ალკოჰოლური სასმელების წარმოებაში გამოიყენება, ხოლო ატამი და ვაშლი წამყვანი საექსპორტო პროდუქტებია. მზარდია ასევე ხილის იმპორტიც, რომელიც 2016-2022 წლებში გაორმაგდა და 91.8 მლნ აშშ დოლარი შეადგინა. იმპორტის ზრდა ძირითადად იმ პროდუქტებზე მოდის, რომელსაც საქართველო არ აწარმოებს, მაგალითად ბანანი, ავოკადო და ტროპიკული ხილი.
ხილის მწარმოებლებისთვის მნიშვნელოვანია საექსპორტო ბაზრების დივერსიფიცირება და უფრო მაღალშემოსავლიან ბაზრებზე გასვლა. გალტ & თაგარტის კვლევაში ხაზგასმულია, რომ ევროკავშირის ქვეყნებში განსაკუთრებით მაღალია მოთხოვნა კაკლოვნებზე, კენკრასა და ატამზე. შესაბამისად, ამ პროდუქტებს გააჩნიათ წარმოების მაღალი ზრდის და ევროკავშირში ექსპორტი ზრდის პოტენციალი. ამასთან, სოფლის მეურნეობის განვითარების სააგენტო ამ კულტურების განვითარების მხარდასაჭერად სხვადასხვა პროგრამებს ახორციელებს.
ბოსტნეულის წარმოებამ საქართველოში 333.1 მლნ კგ შეადგინა 2022 წელს. წამყვანი პროდუქტია კარტოფილი, პომიდორი და კიტრი. ამ პროდუქტების ექსპორტი ხორციელდება სეზონურად, თუმცა არასეზონურ თვეებში იმპორტი ბევრად მაღალია. შედეგად, საქართველო ბოსტნეულის წმინდა იმპორტიორია. ბოსტნეულის ჯამურმა თვითუზრუნველყოფის მაჩვენებელმა 2022 წელს 74.5%-ს შეადგინა. ბოსტნეულის ქვე-სექტორისთვის მნიშვნელოვანია სათბურების განვითარება წარმოების სეზონურობის გათვალისწინებით და შესანახი მეურნეობების განვითარება პროდუქტის ვარგისიანობის გასახანგრძლივებლად.
საქართველო მარცვლოვნების იმპორტიორია. 2022 წელს მარცვლოვნების მოხმარებამ 1,000 მლნ კგ შეადგინა, საიდანაც 370.5 მლნ კგ ადგილობრივი წარმოება, ხოლო დანარჩენი იმპორტი იყო, ჯამურად 96.9 მლნ აშშ დოლარის ღირებულებით. ხორბალი ძირითადად ფქვილის მისაღებად გამოიყენება და მისი თვითუზრუნველყოფის მაჩვენებელი 2022 წელს 22%-ს შეადგენდა. შედარებით მაღალია თვითუზრუნველყოფის მაჩვენებელი სიმინდის შემთხვევაში და ის 62%-ს შეადგენს.
თუკი სოფლის მეურნეობით ხართ დაინტერესებული და აგრობიზნესის განვითარებას გეგმავთ, და ამისათვის საკმარისი ფინანსური რესურსები არ გაქვთ, შეგიძლიათ საქართველოს ბანკის აგროსესხის პირობებს გაეცნოთ, რომელიც ზუსტად არის მორგებული ფერმერებისა და მეწარმეების საჭიროებებს. დაფარვის მოქნილი გრაფიკი, საშეღავათო პერიოდი, საოპერაციო ხარჯების დაფარვის პროგრამა და თანადაფინანსების შეღავათიანი პირობები – ეს იმ უპირატესობების არასრული ჩამონათვალია, რომელიც საქართველოს ბანკის აგროკრედიტს გამოარჩევს.