ცნობისმოყვარეობა, მიზანდასახულობა, საკუთარ ოცნებებზე ხმამაღლა ლაპარაკის გამბედაობა და შეუჩერებელი ფანტაზია — ეს იმ თვისებების მცირე ჩამონათვალია, რომელიც ბავშვობაში თითოეულ ჩვენგანს გვახასიათებდა. თუმცა ხშირად უფროსების მიერ შექმნილი გარემო გვიბიძგებს, ჩვენს უნიკალურობაზე უარი ვთქვათ და “რეალობის თვალი გავუსწოროთ”. დგება პარადოქსი — მიუხედავად იმისა, რომ შეუჩერებლები ვიბადებით, ნელ-ნელა ვსწავლობთ გაჩერებას.
ბავშვებში უსაზღვრო შესაძლებლობები და უფროსებისთვის წარმოუდგენელი მიღწევები იმალება, თუმცა მათ ხშირად უფროსები სტანდარტულობას, ანუ გაჩერებას ასწავლიან და პატარებიც ემორჩილებიან ზრდასრულებს, ვინც “მეტი იციან”.
ბავშვები სამყაროს შეცნობას ცნობისმოყვარეობითა და გამბედაობით იწყებენ: ნივთებს ეხებიან, გარესამყაროს ათვალიერებენ, ცდილობენ, ეშლებათ, ეცემიან, მაგრამ მაინც დგებიან. როცა მშობელი შვილის ცნობისმოყვარეობის შეზღუდვას აკრძალვებით ცდილობს და მხოლოდ “სწორად” მოქცევის უფლებას აძლევს, ბავშვის ინტერესი დროთა განმავლობაში ნელდება, ბოლოს კი საერთოდ ჩერდება.
რა თქმა უნდა, ბავშვებისთვის უსაფრთხო გარემოს შექმნა, სწავლება და მათთვის მნიშვნელოვანი გამოცდილების გაზიარება აუცილებელია, თუმცა “აღზრდის” სახელით მათ არც ახალი აღმოჩენებისადმი ინტერესის დაკარგვისკენ არ უნდა ვუბიძგოთ. ამის მიზეზი კი ისაა, რომ როცა ვიზრდებით, ვივიწყებთ ბავშვობას და უარს ვამბობთ ოცნებებზე, მიზნებზე, საყვარელ ინტერესებსა და საქმეზე, რადგან მათ “პრესტიჟულად” არ ვთვლით. მივყვებით გატკეპნილ, მაგრამ საზოგადოებაში მიღებულ, “სწორ” გზას და გვავიწყდება, რომ სინამდვილეში ის საქმიანობაა სწორი და “პრესტიჟული”, რომელიც ჩვენია, რომელიც გვაინტერესებს და რომელზეც ვოცნებობთ.
ამ ყველაფერში საბოლოოდ უფრო მოგვიანებით, ზრდასრულ ასაკში ვრწმუნდებით. მაგრამ რადგან გაჩერება უკვე გვასწავლეს, გვიჭირს მოქმედება და საკუთარ ოცნებებსა და ინტერესებზე ისევ უარს ვამბობთ — “ეჰ, მოიცა, ახლა უკვე რაღა დროსია?!” ხელს ჩავიქნევთ, მიუხედავად იმისა, რომ გულში ვიცით — არასდროსაა გვიან.
თუმცა ჩვენ შორის ისეთი ადამიანებიც არსებობენ, რომელთაც უმართლებთ და ბავშვური თვისებებისა და ოცნებების შენარჩუნებას ახერხებენ. ზოგიერთ მათგანს მშობლები, სკოლა და გარემო უწყობს ხელს — ისინი თავიდანვე სწავლობენ საკუთარი უნიკალურობის შეცნობას, არ ივიწყებენ ბავშვობისდროინდელ ოცნებებსა და მიზნებს და არც საზოგადოების მოლოდინების წინააღმდეგ წასვლა აშინებთ.
არსებობენ ისეთებიც, რომელთაც გამბედაობა ჰყოფნით და ბავშვობის ოცნებებს, თვისებებსა და მიზნებს მოგვიანებით, ზრდასრულ ასაკში, მაინც იბრუნებენ. ასეთი ადამიანები, საბოლოოდ, უფრო ბედნიერები, წარმატებულები და რეალიზებულები ხდებიან.
“შეუჩერებლობის” ერთი, მკაცრად დადგენილი სტანდარტი არ არსებობს — ის ჩვენი ოცნებების, სურვილებისა და მიზნების მსგავსად განსხვავებული, უნიკალური და განუმეორებელია.
შეუძლებელია, ცხოვრებაში სინანული ერთხელ მაინც არ ვიგრძნოთ, თუმცა წლების გასვლის შემდეგ გავლილი გზის იმ მონაკვეთს კი არ ვინანებთ, როცა შეუჩერებლები ვიყავით, არამედ სინანულით გავიხსენებთ დროს, როცა გავჩერდით. ხშირად ის პარადოქსი, რომ შეუჩერებლები ვიბადებით და ნელ-ნელა ვსწავლობთ გაჩერებას, ჩვენი ნების საწინააღმდეგოდ დგება, მაგრამ ყოველთვის შეგვიძლია ჩვენი ბავშვობის ოცნებები და მიზნები გავიხსენოთ, ნაბიჯი სასურველი მიმართულებით გადავდგათ და ამ პარადოქსისგან მომავალი თაობა მაინც დავიცვათ.