დღეს გირჩევნია 100 ლარის მიღება თუ ერთი წლის შემდეგ? ალბათ, როგორც სრული უმრავლესობა, შენც იტყოდი, რომ დღესვე. შეიძლება, ამას ბევრი ბოლომდე გაცნობიერბეულად ვერც კი აღიქვამდეს, მაგრამ სხვა ფაქტორებთან ერთად მათ ასეთ არჩევანს ერთ-ერთი საბაზისო ფინანსური ხედვა განაპირობებს: ფულის დროში ღირებულება. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ფინანსისტი არ ხარ, ამ ფუნდამენტური საკითხის გააზრება სამომავლოდ უფრო გონივრული გადაწყვეტილებების მიღებაში დაგეხმარება.
სიტყვათშეთანხმება „ფულის დროში ღირებულება“ თავადვე გვეუბნება, რომ ფულის ღირებულება დროსთან ერთად იცვლება. მარტივად რომ ვთქვათ, ფული დღეს უფრო მეტი ღირს, ვიდრე იგივე რაოდენობის თანხა მომავალში ეღირება. ყოფითი ცხოვრებიდან რომ ავხსნათ, თუ 100 ლარს ათი წელი ხელშეუხებლად შეინახავ, ამ თანხით უფრო ნაკლები რამის ყიდვას შეძლებ მომავალში, ვიდრე დღეს შეძლებდი, რადგან ბაზარზე ფასები თითქმის ყოველთვის იმატებს და არა – იკლებს.
ამასთანავე, ფინანსისტები ყოველთვის აღნიშნავენ, რომ ხელშეუხებლად შენახული ფული პოტენციურად შემოსავლების გაზრდის შანსის ხელიდან გაშვებაა, რადგან ადამიანს დღეს არსებული ფულით შეუძლია დამატებითი ფულის შოვნა მომავალში: ანაბარზე განთავსებით ან ბიზნესში ინვესტირებით. დღეს ანგარიშზე არსებულ ფულს შეუძლია მეტი ფული გაშოვნინოს და წლის ბოლოს ანგარიშზე გაზრდილი თანხა გედოს. განვიხილოთ მაგალითი:
თუ დღეს 100 ლარი გაქვს და 5%-იან ანაბარზე შეიტან, 1 წლის შემდეგ ანგარიშზე 105 ლარი გექნება. ამ მაგალითის მიხედვით შენი დღევანდელი 100 ლარის სამომავლო ღირებულება 105 ლარია.
ეს ყველაფერი ერთი შეხედვით უმნიშვნელო და ყველასთვის ცხადია, თუმცა ჩვენი ფინანსური ცხოვრების ბევრ ასპექტს ხსნის. ამ საკითხის გააზრება, ფულის უკეთ სესხებასა და გასესხებაში დაგეხმარება, მოტივაციას გაგიჩენს, იპოვო საუკეთესო საპროცენტო განაკვეთი და თავიდან აირიდო არამომგებიანი გარიგებები. ასევე მნიშვნელოვანი ფაქტორია, თუ ინვესტირებას ან რაიმე სამომავლო მიზნისთვის: სწავლის გასაგრძელებლად, სახლის საყიდლად ან პენსიაზე გასასვლელად დანაზოგის გაკეთებას გეგმავ.
დასაწყისში ვახსენეთ, რომ არსებობს სხვა მიზეზებიც, რაც ფულის დროში ღირებულების ცვლას განაპირობებს. დღეს პოპულარული ხდება ქცევითი ეკონომიკა და სწორედ ეკონომიკის ეს მიმართულება ხსნის დამატებით მიზეზებს: ადამიანებს შემოსავლის მიღება თითქმის ყოველთვის აწმყო დროში ურჩევნიათ, რათა თავიდან აირიდონ მომავალში რაიმე მიზეზით ფულის ვერმიღების საფრთხე. ასევე, ადამიანებს ახასიათებთ ჰიპერბოლური დისკონტირება: დღევანდელ 100 ლარს ხვალინდელ 110-ს ამჯობინებენ, თუმცა უმეტესობას დღევანდელი 100 ურჩევნიათ 10 წლის შემდეგ მიღებულ 1000-ს. ეს შესაძლოა არანაირ რაციონალურ გამოთვლაზე არ იყოს დაფუძნებული და მათ არჩევანს ემოციური ფაქტორები განსაზღვრავდეს.
რაციონალური ფინანსური ასპექტით ავხსნით თუ ადამიანის არარაციონალური გადაწყვეტილებებით, ფაქტია, რომ ფულს დროში ღირებულება აქვს და დაესმის კითხვები „რამდენი“ და „როდის“. ეს ყველა ფინანსური გადაწყვეტილების მიღებისას უნდა გავითვალისწინო და ისე დაგეგმო მომავალი უკეთესად.