როდის და როგორ ვასწავლოთ ბავშვებს ფულის სწორად მართვა

შვილების საჭიროებებზე, განათლებასა და მომავალზე ფიქრი მშობლების ყოველდღიური საზრუნავია. თუმცა ამ ყველაფრის პარალელურად არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ რეალურ ცხოვრებასა და პრობლემებთან შეჯახებისას, ჩვენს შვილებს ფულის სწორად მართვაც უნდა შეეძლოთ.

ხშირად მშობლები ფიქრობენ, რომ ბავშვებს ფინანსურ საკითხებში გათვითცნობიერება არ სჭირდებათ, თუმცა ფულის მიმართ სწორი დამოკიდებულების ჩამოყალიბება სწორედაც რომ ადრეული ასაკიდან იწყება.

ამ სტატიაში იმ რჩევებს გიზიარებთ, რომლებიც ბავშვებისთვის ფულის სწორად მართვის სწავლებაში დაგეხმარება.

ფულის შესახებ ღიად ესაუბრე

ბავშვები ფულის არსებობის შესახებ ადრეულ ასაკშივე იგებენ.

– დე, ეს მიყიდე, რა.

– გაქვს უკვე მსგავსი და ამდენი ფულის კიდევ გადახდა არ ღირს.

იმისათვის, რომ ფული მისტიკურ ცნებას არ ჰგავდეს, რომელიც საიდანღაც ჩნდება და არც არასდროს იწურება, ბავშვებთან ფინანსების შესახებ ღიად საუბარი მნიშვნელოვანია. ასეთი დიალოგებისას იმას უნდა გაესვას ხაზი, რომ თითოეულ ნივთს თუ სანატრელ სათამაშოს თავისი ღირებულება აქვს. მეორე მხრივ კი იმის ახსნაც საჭიროა, რომ ფული შრომით გამომუშავდება. მეტი თვალსაჩინოებისთვის ბავშვებთან ერთად საყიდლების სია შეგიძლია შეადგინო ან მაღაზიაში ყოფნისას სხვადასხვა ღირებულების ნივთები აჩვენო და ისინი ერთმანეთს შეადარებინო. მთავარი პრინციპი ისაა, რომ ფულის წარმომავლობა და ხარჯვა ბავშვისთვის უხილავი არ უნდა იყოს.

საჭიროებები და სურვილები განასხვავებინე

სურვილების საჭიროებებისგან გამიჯვნა ზრდასრულობისკენ გადადგმული ერთ-ერთი მთავარი ნაბიჯია, თუმცა ბავშვებისთვის ამ საკითხის აღქმა ცოტა რთულია. ბავშვებისთვის იმის ჩვენება, თუ რატომაა საჭიროებები სურვილებზე უფრო პრიორიტეტული, მარტივი მაგალითებით უნდა ვცადოთ:

• საყიდლებზე ყოფნისას კალათაში ჯერ ის საკვები პროდუქტები და ჰიგიენური ნივთები შეგიძლია მოათავსო, რომლებიც ყოველდღიურად გჭირდება, შემდეგ კი ტკბილეული ან ბავშვისთვის სხვა სასურველი ნივთი.
• ხშირად აღნიშნე, რომ საყიდლებისთვის გამოყოფილი თანხა წინასწარ არის გათვლილი. ასეთი დიალოგები ბავშვს თანდათან იმის გაცნობიერებაში დაეხმარება, რომ მაღაზიაში წასვლა ყოველთვის მისი სურვილების ასრულებას არ ნიშნავს.

ბავშვებისთვის საჭიროებებისა და სურვილების ადრეული ასაკიდან გამიჯვნა იმასაც უწყობს ხელს, რომ ზრდასრულობისას ხელფასის ერთ დღეში დახარჯვის სურვილი ნაკლებად გაუჩნდეთ.

მიეცი თანხა, რომელსაც თავად განკარგავს

ბევრ შემთხვევაში პრაქტიკა საუკეთესო მასწავლებელია. თეორიულად ბავშვებს ფულის მნიშვნელობისა და საჭიროების შესახებ ბევრი შეიძლება ვესაუბროთ, თუმცა ფულის ხარჯვის სწავლასაც გამოცდილება სჭირდება. ჯიბის ფულის მიცემა იმას ნიშნავს, რომ მოზარდები ფინანსებს თავად განკარგავენ და მეტ პასუხისმგებლობასაც გრძნობენ.

ამის მიუხედავად, ხარჯების მართვა ხშირად მშობლებსაც კი გვიჭირს, განსაკუთრებით მაშინ, როცა პირდაპირი მნიშვნელობით ჯიბის ფულთან გვაქვს შეხება, რადგან ნაღდი ფული თვალსა და ხელს შუა გვეხარჯება.

ეს მდგომარეობა კიდევ უფრო რთულდება ბავშვების შემთხვევაში, რადგან უფრო მეტი შანსია, რომ ფული უბრალოდ დაეკარგოთ. ამიტომაა ასეთ დროს საბანკო ბარათის ფლობა საუკეთესო გამოსავალი:

ბავშვმა ყოველთვის ზუსტად იცოდეს, რამდენი დახარჯა და რამდენი დარჩა;

• უსაფრთხოდ იგრძნოს თავი;
• ბავშვთან ერთად მშობელმა აკონტროლოს მისი ფინანსები – სად, რამდენი და როდის დახარჯა.

ამის შესაძლებლობას მოზარდებს sCool Card აძლევს, რომელიც მოსწავლეებისთვის განკუთვნილი ბარათია და მისი აღება საქართველოს ბანკში მარტივადაა შესაძლებელი. გარდა იმისა, რომ ამ ბარათით ბავშვი საკუთარი ფინანსების მართვის გამოცდილებას იძენს, ამ ბარათთან დაკავშირებული sCoolApp-ით ანგარიშზე თანხის შემოწმება, გადახდების ნახვა და მშობლისთვის თანხის მოთხოვნაც შეუძლია. ეს ყველაფერი კი – საკუთარ ბიუჯეტზე მუდმივად ინფორმაციის ფლობა – მოზარდებს ყოველდღიური პრობლემების მოგვარებასთან ერთად ფინანსური ცნობიერების ამაღლებაში დაეხმარება.

წაახალისე, რომ ფული თავად გამოიმუშაოს

მართალია, ჯიბის ფული ფინანსების მართვისისკენ გადადგმული მნიშვნელოვანი ნაბიჯია, თუმცა თანხის მიმართ დამოკიდებულება კიდევ უფრო იცვლება, როცა საქმე გამომუშავებას ეხება. პირველი ხელფასის ბევრ ჩვენგანს წლების შემდეგაც ახსოვს, რადგან მუშაობის შედეგად მიღებულ თანხას სულ სხვა ემოციები და  პასუხისმგებლობები ახლავს. მოზარდების შემთხვევაში, საზაფხულო სამსახური ან საწყის ეტაპზე ერთჯერადი სამუშაოც თანხის გამომუშავების კარგი საშუალებაა. სწორედ ასეა შესაძლებელი ადრეული ასაკიდან იმის გაანალიზება, თუ საიდან მოდის ფული, რა რესურსებსა და ენერგიას მოითხოვს და როგორ უნდა დავხარჯოთ ის უფრო რაციონალურად.

და ბოლოს, ესაუბრე თანხის დაზოგვის უპირატესობებზე

ფულის დაგროვებას რომ დადებითი შედეგები მოაქვს, ამას ზრდასრულ ასაკში უფრო ცხადად ვაანალიზებთ. ადრეულ ასაკში კი ბავშვებისთვის ცოტა გაუგებარია, დღევანდელ სიამოვნებაზე სამომავლო სარგებლისთვის უარი რატომ უნდა თქვან, თუ ამას კონკრეტული მაგალითებით არ ავუხსნით.

 პირველ რიგში, ბავშვს სასურველი მიზნის დასახვაში უნდა დაეხმარო, რაც შეიძლება ძვირადღირებული სათამაშო ან გასართობ ცენტრში წასვლა იყოს. ამის შემდეგ უნდა აუხსნა, რომ თუ კონკრეტული პერიოდის განმავლობაში თანხას გადადებს, სასურველი მიზნისთვის ფულის შეგროვებას შეძლებს.

თუ აქამდე ამას ბავშვების უმრავლესობა ფიზიკურ ყულაბაში აკეთებდა, ხშირად ნებისყოფა არ ჰყოფნიდა და დასახულ თარიღამდე ადრე ტეხდა რომელიმე ცხოველის ფორმის ყულაბას, ახლა შესაძლებელია, რომ ყულაბა პირდაპირ sCool Card-ით გახსნას და ისე შეაგროვოს ფული. ეს ბარათი ფულის დაზოგვის კიდევ არაერთ შესაძლებლობას აძლევს მოზარდებს:

• sCool Card-ის მეშვეობით მოსწავლეებს უფასოდ მგზავრობა შეუძლიათ, ტრანსპორტში დაზოგილი ფულით კი მეტი სურვილის ასრულებას ან მომავლისთვის თანხის დაგროვებას შეძლებენ;
• sCool Card-ით გადახდისას ბარათზე sCool-ები გროვდება, რომელიც საჩუქრებში, მობილურის ბალანსსა და სხვა შემოთავაზებებში შეუძლიათ გადაცვალონ;
• მრავალ ობიექტში sCool Card-ით გადახდისას ფასდაკლება ან ქეშბექი მოქმედებს, რაც ასევე ფულის დაზოგვაში დაეხმარება მის მოზარდ მფლობელს.

ასე მოსწავლეები დაგროვებისა და დაზოგვის უპირატესობებს პრაქტიკაში ეცნობიან, რაც ზრდასრულობისას ფინანსების მართვაში აუცილებლად დაეხმარებათ.

შესაბამისად, დანაზოგსა და შენახვაზე საუბარი ადრეული ასაკიდანვე მნიშვნელოვანია, ადრეული ასაკიდან სწორი კომუნიკაცია ფინანსებზე ბავშვებს მოთმინებისა და კონტროლის უნარს უვითარებთ, რაც სამომავლოდ ფულის მომენტალური ხარჯვის შესაძლებლობასაც ამცირებს.

გარდა ამისა, ბავშვები იმასაც დაინახავენ, რომ გაცილებით მეტი სურვილის ასრულებაა შესაძლებელი, თუ ფინანსებს გონივრულად განკარგავ და დანაზოგისთვის თანხას გამოათავისუფლებ.