საყვარელი წიგნი ისაა, რომელიც კანში შემოგიძვრა, გული აგიჩქარა, თავი ხელახლა შეგაყვარა ანდაც შეგაზიზღა, რაღაცაზე თვალი აგიხილა ანდაც უკვე დიდი ხნის ცოდნა დაგიდასტურა. ჩემთვის „ტყის ჩეხა“ იყო ზუსტადაც ასეთი ტექსტი. ცივ ღამეში დაორთქლილი ფანჯრების ქვეშ ვკითხულობდი და თავად მიკვირდა ჩემი გატაცება ამ ზიზღით სავსე, ღვარძლიანი ტექსტით.
მოკლედ სიუჟეტზე – წითელ სავარძელში მოკალათებული მთავარი პერსონაჟი ხმის ამოუღებლად აკვირდება სავახშმოდ შეკრებილ ძველ მეგობრებს, ვენის ნაღებ საზოგადოებას. ესაა ავტორისთვის დამახასიათებელი მიზანთროპული ტექსტი, რომელიც კიცხავს, დასცინის, ლანძღავს ამ სიყალბით სავსე, შეუმდგარ ადამიანებს, რომლებიც ყველაფერს აკეთებენ, იმად გაასაღონ თავი, ვინც არ არიან. ბიოლის „კლოუნის თვალთახედვას“ მაგონებდა კითხვისას – პასიურ მდგომარეობაში მყოფი გმირის მონოლოგი, რომელიც ნიღაბს ხსნის გარშემომყოფების ფარისევლობას და „ფლეშბექების“ საშუალებით გვაცნობს მთხრობელის ისტორიასაც.
უკვე ვახსენე, მიკვირდა-მეთქი ჩემი გატაცება ამ ტექსტით და მართლაც, „ტყის ჩეხაც“ და „კლოუნის თვალთახედვაც“ სკეპტიკურად განწყობილმა ავიღე ხელში. ჩემი თავი ლაღ მკითხველად წარმომედგინა, რომელსაც წიგნის შესაყვარებლად პერსონაჟების შეყვარება და მათი განცდა სჭირდება. საზოგადოებისადმი ზიზღი არასდროს ყოფილა ჩემთვის კომფორტული და ამიტომაც ვერ ვხსნიდი, რატომ უნდა მოეგვარა ღვარძლიანი ტირადის კითხვას ჩემთვის ამგვარი სიამოვნება. საქმე ისაა, რომ ეს ტექსტები მე სხვების ზიზღის კი არა, საკუთარ თავთან გაჩაღებული კონფლიქტის გამოძახილად აღვიქვი.
მთხრობელისთვის ის ყველაფერი, რასაც ახლა ასე უმოწყალოდ კიცხავს, ადრე აღფრთოვანებისა და თავბრუსხვევის ობიექტი იყო, ახლა კი ტანჯავს წითელ სავარძელში ჩაფლულს ტანმაღალი ხეების ჩეხვა.
მე ვფიქრობ, მკითხველი შეცდომას დაუშვებს, თუ კითხვისას თავს მხოლოდ მთხრობელთან გააიგივებს, თავი ყოველ გაკიცხულ და შერცხვენილ პერსონაჟში უნდა ვეძიოთ. ესენი ადამიანები არიან, რომლებსაც ფარისევლობა უფრო ემარტივათ, ვიდრე გულწრფელობა. შეიძლება თავსაც ვერ უტყდებიან, ის რომ ვერ გახდნენ, რაც გულით სურდათ. ზოგი მათგანი კი არც იცნობს საკუთარ პიროვნებას.
ეშინია ფიქრის, ეშინია აღიარების. ესაა ერთადერთი, რაც მთხრობელს ამ ხალხისგან განასხვავებს – იგი საკუთარ თავთან მაინცაა გულწრფელი. გრძნობს იმ სიბილწეს, რითიც შეყრილი სტუმრების თითოეული კომენტარია ნაკვები, გული ერევა მათ ამპარტავნებასა და იმავდროულ მლიქვნელობაზე. მთელი მონოლოგის მანძილზე იგი შეუბრალებლად კიცხავს თითოეულ ნაძალადევ ღიმილს ამ პერსონაჟების სახეებზე, ბოლოს კი სრულიად უნებურად, კონტროლდაკარგული, თავადვე უხდის მასპინძელს მადლობას ამ „სასიამოვნო“ საღამოსთვის, თითქოს კმაყოფილია და ბედნიერი ძველ მეგობრებთან ისევ შეხვედრით, თითქოს ნამდვილად შესანიშნავი ვახშამი შედგა. ამ ბოლო ჟესტის გამო მთხრობელი თავს უწყრება, უცებ მთელი ორასი გვერდი დაუსრულებელი სიძულვილისა თავად მას მიემართება და მთხრობელი გარბის, გარბის ქალაქის გულისკენ, რადგან რცხვენია.
ტექსტი სულის შემკვრელი ოსტატობითაა დაწერილი, სავსეა რეფრენებით და იმდენად გამორჩეული სტილი აქვს, მისი მიმოხილვები მუდამ სავსეა ლამაზი ალუზიებით ავტორისეულ მანერაზე.
ლიტერატურა, რომელიც გტკენს, გარცხვენს, გაშიშვლებს და გახრჩობს, მაგრამ მაინც სიყვარულის ობიექტად იმკვიდრებს ადგილს – აი ეს გახლავთ თომას ბერნჰარდის „ტყის ჩეხა“ ჩემთვის.
თეკლა გოცაძე, წიგნების თაროს მე-7 სტუდენტური სეზონის მონაწილე