ქართული ნაციონალური ბალეტი „სუხიშვილები“ 80 წელს აღნიშნავს – მთავარი მხარდამჭერია საქართველოს ბანკი.
80 წლის წინ ქართულ სცენაზე გამოჩნდა ანსამბლი, რომელმაც სრულიად ახალი სიტყვა თქვა ქართულ ფოლკლორში. მაშინ, როდესაც ტრადიციული ცეკვის ხაზი მკაცრად განსაზღვრული იყო, ინდივიდუალიზმს კი ეჭვით უყურებდნენ, სუხიშვილებმა გაბედეს ექსპერიმენტი – კლასიკურ მოძრაობებს შემატეს ბალეტის ელემენტები, თეატრალურობა და სინქრონი. აჩქარდა მუსიკის რიტმი, სცენაზე ცეკვა უფრო მეტად სანახაობრივი გახდა.
ყველაფერი 1945 წელს დაიწყო. ილიკო სუხიშვილმა და ნინო რამიშვილმა, რომლებსაც ბალეტის სიყვარული და ქართული ცეკვის გაცოცხლების სურვილი ამოძრავებდათ, ანსამბლი ოფიციალურად დააარსეს.
წყვილმა არა მხოლოდ ანსამბლი, არამედ სრულიად ახალი ქორეოგრაფიული ხედვა შექმნა. ცეკვებს, რომლებსაც დღეს ტრადიციულის სახელით ვიცნობთ, პირველად სწორედ მათ მიანიჭეს სცენური სიცოცხლე. თითოეული დადგმა თავისი რიტმით, მუხტითა და განწყობით ერთი კუთხის ამბავს ჰყვება. თუმცა, ის, რაც დღეს კლასიკაა, მაშინ თამამი და გაბედული ნაბიჯი იყო, რის გამოც ანსამბლს მწვავედ აკრიტიკებდნენ.
– მსოფლიო აღიარება
ძალიან მალე სცენა გასცდა ქვეყნის საზღვრებს. ცეკვის ილეთებმა, სულისკვეთებამ, სინქრონმა და ამავე დროს სოლიკო ვირსალაძის მიერ შექმნილმა თვალისმომჭრელმა კოსტიუმებმა უცხოელი აუდიტორიის გული მალევე დაიპყრო. პირველად იყო ფინეთი, შემდეგ დანია, ინგლისი და იტალია. ტრიუმფითა და სრული ანშლაგით ჩატარებული კონცერტები გამართეს ათეულობით სცენაზე – მათ შორის, ნიუ-იორკის “მეტროპოლიტენ ოპერასა” და “ლა სკალაში”, სადაც ფარდა 14-ჯერ აიწია. ეს ისტორია და სტატისტიკა აღფრთოვანებას იწვევს განსაკუთრებით იმ ფონზე, რომ მაშინ ანსამბლი, ოფიციალურად, საბჭოთა კავშირის ეპოქაში მოღვაწეობდა, თუმცა ბედავდა და ყველგან საქართველოს სახელი გაჰქონდა.
მიუხედავად იმისა, რომ მკაცრი რეჟიმი ინდივიდუალიზმსა და თვითგამოხატვას ებრძოდა, ამას დასისთვის ხელი არასოდეს შეუშლია. წლიდან წლამდე ცეკვები იხვეწებოდა, ემატებოდა მოძრაობები, იქმნებოდა სრულიად ახალი, ექსპერიმენტული ნომრები. სუხიშვილები მაყურებელს მუდმივად განახლებული პროგრამით ანებივრებდნენ. მათი სტილი არა მხოლოდ მაყურებელს, ბევრ ცნობილ ხელოვანსაც აღაფრთოვანებდა, მათ შორის, სალვადორ დალის. სპეციალურად სუხიშვილებისთვის შექმნილი ვირსალაძის სამოსი კი შთაგონების წყარო გამხდარა თვით ივ სენ ლორანისთვის. მის კოლექციაში დღესაც პოპულარულია ბაფთად შეკრული ჭრელი ქამრები, რომელიც ქართული საცეკვაო კოსტიუმების უნიკალური მახასიათებელია.
– ახალი ფერები ტრადიციაში
რევოლუციური სულისკვეთება და მუდმივად ახლის ძიების სურვილი – ეს ხასიათი გასდევდა და გასდევს სუხიშვილების ისტორიას წარსულიდან დღემდე. მათი შემოქმედება ისევ ამბიციური, ცოცხალი და მრავალფეროვანია. არც ახალი თაობა უშინდება ექსპერიმენტს, თავისუფლად ცვლის რიტმს, ამატებს ახალ პლასტიკას, მიმართავს იმპროვიზაციას და ეძებს იმ ფორმას, რომელიც ყველაზე მეტად წარმოაჩენს ქართულ ხასიათსა და ეპოქას. თამამად შეიძლება ითქვას, რომ სუხიშვილების შთამომავლობა ღირსეულად აგრძელებს ისტორიის წერას. თანაც ისე, რომ არ ღალატობს ანსამბლის მთავარ ღირებულებას – აღმოაჩინონ ახალი, განავითარონ ძველი და არ დაივიწყონ წლების წინ შექმნილი კლასიკა. ამის ნათელი მაგალითია თაკარა. სუხიშვილების ერთ-ერთი ყველაზე თამამი და კონცეპტუალური პროექტი, რომელმაც ქორეოგრაფიაში სრულიად ახალი ფურცელი გადაშალა. თაკარას ღია სცენაზე მუსიკისა და ცეკვის სრულიად განსხვავებული კომპოზიციები იქმნება. ასეთივე გამბედავი პროექტია რამიშვილები, სადაც, ძირითადად, მხატვრული ცეკვებია წარმოდგენილი, რომელიც გამორჩეულად ჟღერადი მუსიკით ფორმდება. ცალკე ამბავია ისიც, რომ საცეკვაო მუსიკა სცენას გასცდა — ის, რაც ოდესღაც მხოლოდ ცეკვას ასულდგმულებდა, დღეს მანქანაში, სეირნობისას, ყურსასმენებში, ცალკეულ ჰიტებად ისმინება.
აღსანიშნავია ისიც, რომ დასის წევრებს კიდევ ერთი დიდი მისია აკისრიათ – გაზარდონ ახალი თაობა, რომელსაც პატარა სუხიშვილების სახელით ვიცნობთ. “ძველები” ცდილობენ “ახლებს” ცეკვაც შეაყვარონ, დისციპლინაც, ქვეყნის ისტორიაც და 80 წლის მონაპოვარიც.
– სუხიშვილები, როგორც ბრენდი
ატარებდე სუხიშვილების სახელს, პატივთან ერთად უდიდესი პასუხისმგებლობაა, რადგან სცენაზე და სცენის მიღმა შენგან რაღაც განსხვავებულს, თამამს მოელიან. თითქმის ერთსაუკუნოვანი ისტორიის მანძილზე, ანსამბლი იქცა ბრენდად, რომლის სახელიც ერთდროულად იქცა სიზუსტის, დისციპლინის, სიმკაცრის, ისტორიის, ტრადიციის და მოდურობის სიმბოლოდ.
და სწორედ ამიტომ, შესაძლოა, 80 წელი სუხიშვილებისთვის არც ისე ბევრია, რადგან მათი ისტორია ჯერ კიდევ იწერება. ანსამბლი არ ჩერდება, მეტიც, სცენის მტვრით მოწამლული ნაციონალური ბალეტი აგრძელებს ისტორიის წერას, გამუდმებით აოცებს ერთგულ მაყურებელს და საერთაშორისო ასპარეზზე სულ უფრო დიდად წარმოაჩენს საქართველოს. და როგორც ლეგენდარულმა ნინო რამიშვილმა თქვა: ,,გავა წლები, შეიცვლება თაობები, შეიცვლება ცოტა ცეკვებიც, რასაკვირველია, მაგრამ ილიკო სუხიშვილის, სოლიკო ვირსალაძის და ნინო რამიშვილის სიყვარულით, აღელვებით ნაამბობი პატარა ერის ისტორია დარჩება თაობებს…“
