უკვე 12 წელია, საქართველოს ბანკი ქვეყნის 12 დაცული ტერიტორიის უნიკალური ეკოსისტემის, ბიომრავალფეროვნებისა და ეროვნული საგანძურის შენარჩუნებაზე ზრუნავს. მათ შორისაა წითელ ნუსხაში შესული ენდემური სახეობებიც.
ქვემოთ თორმეტივე მათგანს წარმოგიდგენთ, რაც საქართველოს ბუნებრივი გარემოს მრავალფეროვნებასა და მისი გაფრთხილების მნიშვნელობას კიდევ უფრო კარგად გვაჩვენებს.
ალგეთის ეროვნული პარკი
გარდა ალგეთის ხეობისა, აქ ნახავთ ბუნების ისეთ ძეგლებს, როგორებიცაა დაშბაშის, ბირთვისისა და სამშვილდის კანიონები. არ უნდა გამოგვრჩეს კლდეკარის ციხეც — თრიალეთის ქედზე აღმართულ კლდეზე ორ ადგილას გაჭრილი გასასვლელი. აქვე ნახავთ “წითელი ნუსხის” ცხოველებს: მურა დათვი, კავკასიური ციყვი, კავკასიური როჭო, ბექობის არწივი და სხვები.
ვაშლოვანის ეროვნული პარკი
მიუხედავად მცირე ტერიტორიისა, სხვადასხვა ბუნებრივი ფაქტორის ზემოქმედებით ვაშლოვანში ერთმანეთისგან განსხვავებული ლანდშაფტი ჩამოყალიბდა: უდაბნო, ნახევარუდაბნო, სტეპური, არიდული მეჩხერი ტყისა და ფოთლოვანი ტყის ზონები. გარდა ამ მრავალფეროვნებისა, ვაშლოვანის დაცულ ტერიტორიებზე ალაზნის უნიკალური ჭალის ტყე და ბუნების ორი პატარა ყურეა. ეს ყურე კი ერთადერთი ადგილია, სადაც ჭალის მუხის, ვერხვის, იფანისა და ველური ბროწეულის გვერდით კაკლის ხე იზრდება.
ჯავახეთის დაცული ტერიტორია
ჯავახეთის დაცული ტერიტორიები მისი ბინადარი ფრინველებითაა განსაკუთრებული: თეთრი ყარყატი, რომელიც პირდაპირ დენის ბოძებზე ან სახლის სახურავებზე იკეთებს ბუდეს. გარდა ამისა, ჯავახეთის ზეგანი ფრინველთა მიგრაციის ერთ-ერთი მთავარი ტრასაა.
ბორჯომ–ხარაგაულის ეროვნული პარკი
აქაურობას ცხოველთა და ფრინველთა ისეთი მრავალფეროვნება გამოარჩევს, რომლის შესახებაც, შესაძლოა, არც გსმენიათ. ასეთია ევროპული მაჩქათელა, გიგანტური მეღამურა, ქორცქვიტა, ველის კაკაჩა, კავკასიური როჭო და სხვა მრავალი. აღსანიშნავია, რომ ყველა ეს ჩამოთვლილი “წითელ ნუსხაშია” შეტანილი და ძალიან მნიშვნელოვანია მათზე ზრუნვა და დაცვა.
ლაგოდეხის დაცული ტერიტორია
ბიომრავალფეროვნების კუთხით, ლაგოდეხი უმნიშვნელოვანესი ადგილია არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ მთელი კავკასიის რეგიონში. ასევე, უნდა იცოდეთ, რომ ლაგოდეხის დაცული ტერიტორია ბუნების დაცვის მსოფლიო ფონდის მიერ აღიარებულია როგორც: 1.ერთ-ერთი განსაკუთრებული მნიშვნელობის გლობალური ეკო-რეგიონი; 2. ძირითადი ორინტოლოგიური ტერიტორია; 3. საერთაშორისო კონსერვაციისა და ბიომრავალფეროვნების ცხელი წერტილი.
კინტრიშის დაცული ტერიტორია
საქართველოს დაცულ ტერიტორიებს შორის კინტრიშს, უპირველეს ყოვლისა, გამოარჩევს ყველაზე დიდი ტყით დაფარული ფართობი — დაახლოებით 80%. ისიც აღსანიშნავია, რომ აქ მობინადრე “წითელი ნუსხით” დაცული კასპიური შურთხი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი კონსერვაციული სტატუსის მქონე ფრინველია.
მაჭახელას ეროვნული პარკი
კინტრიშთან ერთად აჭარაში მდებარე მაჭახელას ეროვნული პარკი დასავლეთ საქართველოს კიდევ ერთი ღირსებაა. აქ ნახავთ მცენარეთა ისეთ იშვიათ სახეობებს, როგორიცაა კოლხური ბზა, კოლხური თხილი, უნგერნის შქერი, უთხოვარი და სხვა მრავალი. ბათუმიდან 30 კილომეტრით დაშორებული ეს ტერიტორია უნიკალური კოლხური ეკოსისტემის შენარჩუნების ერთ-ერთი გარანტია.
მტირალას ეროვნული პარკი
სახელი რომ ხშირი ნალექის გამო ჰქვია, გეცოდინებათ. გვინდა, ისიც გაგაცნოთ, რომ აქ მცენარეთა განსაკუთრებული მერქნიანი სახეობის დაჯგუფება — შქერიანი შეგხვდებათ. შქერიანს კი დედამიწის ზომიერი სარტყლის პირობებში სხვაგან ვერ შეხვდებით.
ყაზბეგის ეროვნული პარკი
ყაზბეგი თავისი მყინვარწვერითა და დარიალით აერთიანებს უმნიშვნელოვანეს ბუნებრივ რესურსებს — ველურ სამკურნალო მცენარეებს. ამ რესურსის დაცვა, აღდგენა და კულტივირება ეროვნული საქმეა. ყაზბეგში მოგზაურობისას შეგიძლიათ, თავად გაეცნოთ ისეთ სამკურნალო მცენარეებს, როგორებიცაა ასფურცელა, ბეგქონდარა, ვარდკაჭაჭა, ვირისტერფა, ფარსმანდუკი, შავბალახა და სხვები.
ფშავ-ხევსურეთის დაცული ტერიტორია
ზოგადად, მაღალ მთას მდიდარი მცენარეული სამყარო აქვს, რაც, თავის მხრივ ცხოველთა სამყაროს მრავალფეროვნებას განაპირობებს. ფშავ-ხევსურეთის დაცული ტერიტორიების განსაკუთრებულობა კი სწორედ “წითელ ნუსხაში” შეტანილი ცხოველები და ფრინველებია: ჯიხვი, არჩვი, ნიამორი, შურთხი, როჭო, მურა დათვი, ჯიქი, წავი, ბეგობის არწივი, ფასკუნჯი და სხვები.
თუშეთის დაცული ტერიტორია
რა გასაკვირია, რომ თუშეთის მიუვალი კლდეები უზარმაზარი ფრინველების, ორბების, ბატკანძერებისა და მთის არწივების საბუდარია. აქ გავრცელებულია იშვიათი სახეობის ფრინველები: ბექობის არწივი, დიდი მყივანი არწივი, ველის კირკიტა, ღალღა, ველის არწივი და სხვები.
არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ თუშეთის მდინარეები კალმახებითაა მდიდარი.
თუშეთის დაცული ლანდშაფტი
თუშეთის მრავალფეროვნება, გარდა ფლორისა და ფაუნისა, მის კულტურასა და ტრადიციებშიც ვლინდება. აღსანიშნავია, კესელოს ციხე, რომელიც თავის დროზე თავშესაფარი იყო, ახლა კი ეთნოგრაფიული მუზეუმია მოწყობილი. ასევე, უნდა ვახსენოთ, სიპი ქვითა და მშრალი წყობით ნაშენი თუშური სახლები.
რაც ყველაზე მთავარია, ეს ყოველივე მხოლოდ ძალიან მცირე ნაწილია იმ შეუფასებელი ბუნებრივი საგანძურისა, რომელიც საქართველოს დაცულ ტერიტორიებზეა წარმოდგენილი და რომელზეც საქართველოს ბანკი კავკასიის ბუნების ფონდთან (CNF) ერთად და დაცული ტერიტორიების სააგენტოს პარტნიორობით უკვე 12 წელია ზრუნავს და ამ უნიკალური ბიომრავალფეროვნების შესახებ ცნობიერების ამაღლებას უწყობს ხელს.