საუკუნეების განმავლობაში ქალებმა სხვადასხვა სფეროს განვითარებაში უდიდესი წვლილი შეიტანეს, თუმცა, სამწუხაროდ, მათი როლი ხშირად სათანადოდ დაფასებული არაა ან ისტორიაში საერთოდ დაკარგულია. ეს განსაკუთრებით მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების სფეროში იგრძნობა, სადაც უამრავი აღმოჩენის მიუხედავად, წარმატების მისაღწევად და აღიარების მოსაპოვებლად ქალებს მეტი სირთულე და დაბრკოლება ხვდებათ.
მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების სფეროში მოღვაწე ქალების შესახებ ცნობიერების ასამაღლებლად, ამ სტატიაში 5 ქალს გაგაცნობთ, რომელთა შესახებაც მეტი უნდა იცოდე:
1. ნეტი სტივენსი
ნეტი სტივენსი XIX-XX საუკუნეებში მოღვაწე გენეტიკოსი და ბიოლოგი იყო. სტივენსმა 1896 და 1899 წლებში ბიოლოგიაში ბაკალავრისა და მაგისტრის ხარისხები მოიპოვა, შემდეგ კი ციტოლოგიისა და რეგენერაციული პროცესების კვლევის შედეგად, X და Y ქრომოსომები აღმოაჩინა. ეს აღმოჩენა კი, თავის მხრივ, გენეტიკასა და სხვა სფეროებში უამრავი ახალი მიღწევის საფუძველი გახდა. ნეტი სტივენსი აშშ-ში ერთ-ერთი პირველი ქალი იყო, რომელმაც მეცნიერების განვითარებაში შეტანილი წვლილისთვის დამსახურებული აღიარება მოიპოვა.
2. სესილია პეინი
სესილია პეინმა კემბრიჯის უნივერსიტეტი 1920-იან წლებში დაამთავრა, თუმცა იმ პერიოდში უნივერსიტეტი ქალებს დიპლომს არ აძლევდა. ამის შემდეგ სესილია აშშ-ში გაემგზავრა და პირველი ადამიანი გახდა, ვინც ჰარვარდის უნივერსიტეტში ასტრონომიის მიმართულებით დოქტორის ხარისხი მოიპოვა. მოგვიანებით სესილია პეინი ჰარვარდის უნივერსიტეტის ასტრონომიის ფაკულტეტის პირველი ქალი თავმჯდომარეც გახდა.
რისგან შედგება ვარსკვლავები? — სესილიამ ასტროფიზიკის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი კითხვა დასვა და 1925 წელს თავის სადოქტორო ნაშრომში დაწერა, რომ მზე და სხვა ვარსკვლავები წყალბადისა და ჰელიუმისგან შედგებოდა. მართალია, თავდაპირველად მისი აღმოჩენა ეჭვქვეშ დააყენეს, თუმცა მოგვიანებით მეცნიერთა საზოგადოებამ სესილიას აღმოჩენის ჭეშმარიტება დაადასტურა.
3. სალი რაიდი
სალი რაიდი პირველი ამერიკელი ქალია, ვინც კოსმოსში გაემგზავრა. 1983 წელს 32 წლის სალი ყველაზე ახალგაზრდა ამერიკელი ადამიანიც გახდა, ვინც ეს შეძლო. მოგვიანებით რაიდმა კალიფორნიის უნივერსიტეტში ფიზიკის ლექტორად დაიწყო მუშაობა, მეცნიერების შესახებ ახალგაზრდების ცნობიერების ასამაღლებლად ორგანიზაციაც დააარსა და კოსმოსში მოგზაურობის შესახებ ბავშვებისთვის რამდენიმე წიგნი დაწერა.
4. დოროთი ჰოჯკინი
წარმოშობით ბრიტანელი ქიმიკოსი დოროთი ჰოჯკინი 1910 წელს კაიროშო დაიბადა. დოროთი პენიცილინის, ინსულინისა და ვიტამინ B-12-ის სტრუქტურის აღმოჩენით მეცნიერების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ფიგურაა. ის 1964 წელს ქიმიის დარგში ნობელის პრემიის ლაურეატიც გახდა — აღსანიშნავია, რომ დოროთიმდე ნობელი მხოლოდ ორ ქალს ჰქონდა მიღებული.
5. ჯეინ გუდოლი
ჯეინ გუდოლი 1934 წელს დაიბადა და ბავშვობიდან აფრიკაში ცხოვრებასა და ცხოველების შესწავლაზე ოცნებობდა. ჯეინს უნივერსიტეტში ჩაბარების შესაძლებლობა არ ჰქონდა, ამიტომ სამსახური დაიწყო და 23 წლის ასაკში აფრიკაში გადასახლდა. აფრიკაში ჯეინი წლების განმავლობაში შეისწავლიდა შიმპანზეებს და 1965 წელს დისერტაციაც კი დაიცვა, მიუხედავად იმისა, რომ უნივერსიტეტის დიპლომი არ ჰქონდა. პრიმატოლოგი, ანთროპოლოგი და უამრავი წიგნის ავტორი ჯეინ გუდოლი ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვანი ფიგურაა, ვინც ველური ბუნების მიმართ ადამიანების დამოკიდებულება მნიშვნელოვნად შეცვალა.
თუ ხარ 18-დან 25 წლამდე გოგო და მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების სფერო გაინტერესებს, პროფესიას ახლა ირჩევ და კომპეტენტური ადამიანებისგან მიღებული ინფორმაცია ან სულაც ბიძგი გჭირდება ნაბიჯის გადასადგმელად, 11 თებერვალს დაესწარი ღონისძიებას “ქალები მეცნიერებასა და ტექნოლოგიებში”. ღონისძიება ტექნოპარკში, 11:30-18:00 საათებში გაიმართება და საინტერესო შეხვედრებს, დისკუსიებსა და ვორქშოპებს მოიცავს. ღონისძიებაზე გაიგებ იმ შესაძლებლობებზე, რომლებიც დღეს მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების სფეროში არსებობს, გაიცნობ სფეროს ლიდერებს და ჩაერთვები საინტერესო დისკუსიებში. ასევე დაგხვდება შემეცნებითი თამაშებიც, სადაც შესაძლოა დასაჩუქრდე კიდეც.
ამასთან ერთად, შესაძლებლობა გექნება ტექნოლოგიების სფეროში მოღვაწე ქალების გამოსვლებსაც მოუსმინო. სპიკერებს შორის საქართველოს ბანკის მონაცემთა უფროსი მეცნიერი გვანცა ლაზარაშვილიც იქნება, რომელიც პროფესიით ფიზიკოსია და სხვადასხვა დროს მუშაობა სამედიცინო სფეროში და იყო ინჟინერიც. ეს მრავალფეროვანი კარიერა მისი STEM განათლების დამსახურებაა, 11 თებერვალს კი სწორედ თავისი გამოცდილების შესახებ გიამბობთ.
“ქალები მეცნიერებასა და ტექნოლოგიებში” საქართველოს ბანკის პარტნიორობით ფორსეტის მიერაა ორგანიზებული. ღონისძიებაზე დასწრება ნებისმიერ მსურველს ამ ბმულზე რეგისტრაციით შეუძლია.