საქართველოს ეკონომიკის მიმოხილვა: რომელია ყველაზე სწრაფად მზარდი სექტორები

ბოლო წლების განმავლობაში საქართველოს ეკონომიკას სწრაფი ზრდის ტემპი გამოარჩევს. 2021-23 წლებში მთლიანი შიდა პროდუქტის ზრდის მაჩვენებელმა 9.7% შეადგინა, რაც თითქმის ორჯერ მეტია 2017-19 წლების შედეგთან შედარებით. ასევე, გაორმაგებულია მშპ ერთ სულ მოსახლეზე და ის ამჟამად 8 170 დოლარს შეადგენს. ეკონომიკური ზრდის ფონზე, ქვეყანაში შემცირებულია უმუშევრობის დონე და ის 16.4%-ის ფარგლებში მერყეობს.

საერთო ჯამში, ვხედავთ, რომ თითქმის ყველა მიმართულებით პოზიტიური ტენდენციები შეინიშნება, თუმცა Galt & Taggart-ის ანალიტიკოსები განსაკუთრებით გამოარჩევენ იმ მოცემულობას, რომ 2022 წლიდან საქართველოს ეკონომიკური ზრდის ძირითადი წარმმართველი ფაქტორი ინვესტიციები გახდა, ნაცვლად მოხმარებისა. როგორც ექსპერტები განმარტავენ, მომავალში ქვეყნის ეკონომიკური განვითარებისთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იქნება მსხვილი პროექტების განხორციელება და უცხოეთიდან ინვესტიციების მოზიდვა.

ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესების პარალელურად, საქართველოსთვის ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის მინიჭებამ სამომავლო ზრდის პროგნოზიც გაზარდა. Galt & Taggart-ის მოლოდინით, 2024 წელს ეკონომიკური ზრდა 6-7%-ის ფარგლებში იქნება; საშუალო ინფლაცია კი 2.5-3%-მდე შემცირდება.

ქვეყნის მაკროეკონომიკური პარამეტრების გაცნობის შემდეგ, დროა, სექტორულ მიმოხილვაზე გადავინაცვლოთ და გავიგოთ, რომელი მიმართულებები გამოირჩევიან ზრდის ყველაზე სწრაფი დინამიკით.

FMCG სექტორი

ადამიანები ყველაზე ხშირად პირველადი მოხმარების პროდუქტებს ყიდულობენ, რაც მოიცავს ყველაფერს: საკვებით დაწყებული, ჰიგიენური საშუალებებით დამთავრებული. როგორც წესი, ყოველთვიური ხარჯების 45% ამ სახის პროდუქციაზე მოდის, რაც იმას ნიშნავს, რომ ჩვენი ცხოვრების ყველაზე დიდი ხარჯები სწორედ ამ სექტორთანაა დაკავშირებული.

პირველადი მოხმარების პროდუქციით ვაჭრობის (FMCG) სექტორი საქართველოში მზარდი დინამიკით გამოირჩევა. Galt & Taggart-ის ინფორმაციით, ბოლო 5 წლის განმავლობაში პირველადი მოხმარების პროდუქციით ვაჭრობის სექტორის ზომა საქართველოში თითქმის გაორმაგდა და მისმა მოცულობამ 21 მილიარდ ლარს მიაღწია. შედარებისთვის, 2018 წელს ეს მაჩვენებელი სულ რაღაც 10.8 მილიარდი ლარი იყო.

აღსანიშნავია, რომ ანალიტიკოსები მომავალში ბაზრის კიდევ უფრო მეტად განვითარებას პროგნოზირებენ. Galt & Taggart-ის შეფასებით, 2028 წლისთვის FMCG სექტორის ზომა 33.8 მილიარდ ლარს მიაღწევს, რაც ამჟამინდელ მაჩვენებელთან შედარებით თითქმის 60%-ით მეტი იქნება.

IT სექტორი

ინფორმაციული ტექნოლოგიების სექტორს ბოლო დროს ზრდის თვალისმომჭრელ დინამიკა აქვს. მაგალითად, 2019 წელს IT სექტორის შემოსავალი 230 მილიონ ლარს შეადგენდა, დღეისათვის კი ეს მაჩვენებელი 1 მილიარდ 940 მილიონს აღწევს, რაც ზრდის 740%-იანი მაჩვენებელია.

ბაზრის ლიდერებს შორის, უმეტესწილად, უცხოური კომპანიები არიან წარმოდგენილნი, მათი საქართველოთი დაინტერესება კი ქვეყანაში არსებული ხელსაყრელი პირობებით და საგადასახადო შეღავათებით არის განპირობებული. უცხოური კომპანიების საქართველოში გადმოსვლის ტემპი განსაკუთრებით 2022 წლის შემდეგ დაჩქარდა, რამაც სექტორში დასაქმებულთა რაოდენობის და მათი შემოსავლების დრამატული ზრდა გამოიწვია. შედარებისთვის, 2021 წელს IT სექტორში 3 261 ადამიანი იყო დასაქმებული და მათი საშუალო ანაზღაურება 3 082 ლარს შეადგენდა, 2023 წლისთვის კი ეს მაჩვენებელი 14 164 დასაქმებულამდე გაიზარდა და მათმა საშუალო ხელფასმა 7 192 ლარს მიაღწია, რაც ზრდის 133%-იანი მაჩვენებელია.

Galt & Taggart-ის შეფასებით, IT სექტორს განვითარების განსაკუთრებით დიდი პოტენციალი აქვს, რადგან ამ მიმართულებით მომუშავე კომპანიებს გლობალურ ბაზარზე შეუძლიათ გასვლა, საქართველოში არსებული საოპერაციო გარემო კი მათთვის ხელსაყრელია.

განათლების სექტორი

ბოლო წლების განმავლობაში საქართველოში ჩამოსული საერთაშორისო სტუდენტების რაოდენობა მკვეთრად გაიზარდა. მაგალითად, 2019 წელს ქვეყანაში 13 000-მდე უცხოელი სტუდენტი იყო, ამჟამად კი ეს მაჩვენებელი 31 000-ს აღწევს, რაც 138%-იან ზრდას წარმოადგენს.

სტუდენტების რაოდენობასთან ერთად, იზრდება მათ მიერ ქვეყანაში გაწეული ხარჯებიც. 2023 წლის მდგომარეობით, უცხოელი სტუდენტების საერთო დანახარჯები 660 მილიონ ლარს შეადგენს, 2024 წლის ბოლოსთვის კი პროგნოზირებულია, რომ ეს მაჩვენებელი 824 მილიონს მიაღწევს.

ტურიზმის სექტორი

პანდემიის დაწყების შემდეგ, გლობალური ტურისტული ინდუსტრია კრიზისის წინაშე აღმოჩნდა და ტურისტული ნაკადების სრულად აღდგენა აქამდე ვერ მოხერხდა. აღდგენის მიმართულებით საქართველო გლობალურ ტენდენციას ჩამორჩება, თუმცა მას პროგრესი ნამდვილად აქვს. 

Galt & Taggart-ის პროგნოზით, ტურისტული სექტორი სრულად აღდგენას სწორედ 2024 წელს შეძლებს, ანუ ტურისტების რაოდენობა და მათგან მიღებული შემოსავალი 2019 წლის შედეგს გადააჭარბებს.

ტრანსპორტი და ლოგისტიკა

შუა დერეფნის გააქტიურების ფონზე, 2023 წელს საქართველოში კონტეინერების ტვირთბრუნვა რეკორდულად გაიზარდა და წინა წელთან შედარებით მატებამ 45.5% შეადგინა.

მიუხედავად ამისა, Galt & Taggart-ის ანალიტიკოსები სატრანსპორტო დერეფნის ნაკლოვანებებზე საუბრობენ და აღნიშნავენ, რომ ჩრდილოეთის კორიდორთან კონკურენციის გაწევის მიზნით, რეგიონის სახელმწიფოებმა ინფრასტრუქტურის განვითარებაზე უნდა იმუშაონ.

საქართველოს შემთხვევაში, აუცილებელია: სასაწყობო სიმძლავრეების გაზრდა; რკინიგზის მოდერნიზაცია; ვაგონების რაოდენობის გაზრდა; საგზაო ინფრასტრუქტურის მოდერნიზაცია; ღრმაწყლოვანი პორტის განვითარება და ლოგისტიკური ცენტრის მოწყობა.

საერთო ჯამში, შეიძლება ითქვას, რომ ჯერ კიდევ ბევრია სამუშაო ამ მიმართულებით, რადგან 2023 წელს დაფიქსირებული რეკორდული ტვირთბრუნვა არა შუა დერეფნის გაუმჯობესებით, არამედ ჩრდილოეთის კორიდორის წინააღმდეგ საერთაშორისო სანქციების დაწესებით იყო განპირობებული, რაც დროებითი ფაქტორია. 

გალტის ეს კვლევა დეტალურად შეგიძლიათ იხილოთ ამ ბმულზე, სხვა კვლევების მიმოხილვებს კი შეგიძლიათ გაეცნოთ ქვემოთ:

არ გაჩერდე, გააგრძელე კითხვა